देशात कुठेही राष्ट्रगीत वाजले(National Anthem) की प्रत्येक नागरिकाला आदराने उभे राहावे लागते. पण तुम्हाला माहित आहे का की देशात कोणत्या महत्त्वाच्या प्रसंगी राष्ट्रगीत वाजवणे आवश्यक आहे आणि त्यासाठी राज्यघटनेत मार्गदर्शक तत्त्वे आहेत. आज आम्ही तुम्हाला याबद्दल सांगणार आहोत.
National Anthem काय प्रकरण आहे?
तमिळनाडूचे राज्यपाल आरएन रवी विधानसभेच्या पहिल्या सत्राच्या दिवशी म्हणजे 6 जानेवारी 2025 रोजी सभागृहात पोहोचले होते. मात्र यावेळी राज्यपाल आर एन रवी पारंपरिक भाषण न करताच निघून गेले. नंतर त्यांनी त्यामागचे कारण सांगून तक्रार केली. त्यांच्या मते, नियोजित भाषणापूर्वी राष्ट्रगीत वाजवले गेले नाही. तामिळनाडू विधानसभेत भारतीय संविधान आणि राष्ट्रगीताचा अवमान झाल्याचा आरोप राजभवनने केला आहे. निवेदनात म्हटले आहे की, राष्ट्रगीताचा आदर करणे हे राज्यघटनेतील प्रथम मूलभूत कर्तव्यांपैकी एक आहे. हे सर्व राज्यांच्या विधानसभांमध्ये राज्यपालांच्या अभिभाषणाच्या सुरुवातीला आणि शेवटी गायले जाते. राष्ट्रगीत न गाणे ही गंभीर चिंतेची बाब असल्याचे ते म्हणाले. आज आम्ही तुम्हाला राष्ट्रगीताशी संबंधित मार्गदर्शक तत्त्वे काय आहेत ते सांगणार आहोत.
National Anthem राष्ट्रगीत कोणत्या प्रसंगी वाजवले जाते?
गृह मंत्रालयाच्या आदेशानुसार काही महत्त्वाच्या प्रसंगी राष्ट्रगीत गाणे आवश्यक आहे.
- जेव्हा राष्ट्रपती संसदेत तिच्या आसनावर पोहोचतात तेव्हा राष्ट्रगीत वाजवले जाते. त्यानंतरच अध्यक्ष आसनावर बसतात.
- जेव्हा राष्ट्रपती तिचे अभिभाषण संपवतात, तेव्हा राष्ट्रपती तिच्या आसनावरून जाण्यासाठी उठतात. त्यानंतर पुन्हा राष्ट्रगीत वाजवले जाते. त्यानंतरच राष्ट्रपती सभागृहातून बाहेर पडतात.
- नागरी आणि लष्करी संधी.
- जेव्हा राष्ट्रपती किंवा राज्यपाल/उपराज्यपाल यांना त्यांच्या संबंधित राज्ये/केंद्रशासित प्रदेशांमध्ये औपचारिक प्रसंगी राष्ट्रीय सलामी दिली जाते.
- परेड दरम्यान खेळला.
- याशिवाय, हे औपचारिक राज्य कार्यांवर खेळले जाते.
- आकाशवाणी किंवा दूरदर्शनवर राष्ट्रपतींचे राष्ट्राला उद्देशून केलेले अभिभाषण भाषणाच्या आधी आणि नंतर वाजवले जावे.
- राज्यपाल/लेफ्टनंट गव्हर्नर त्यांच्या राज्य/केंद्रशासित प्रदेशात औपचारिक राज्य कार्ये करण्यासाठी आगमन झाल्यावर आणि अशा कार्यातून निघून गेल्यावर खेळले जातील.
- परेडमध्ये राष्ट्रध्वज आणताना.
- नौदलात ध्वज फडकावताना.
National Anthem राष्ट्रगीताबाबत राज्यघटनेत काय नियम आहेत?
भारतीय राज्यघटनेत राष्ट्रगीताबाबत काही नियम आहेत. भारतीय राज्यघटनेच्या कलम 51(A)(A) नुसार, संविधानाचे पालन करणे हे भारतातील प्रत्येक नागरिकाचे कर्तव्य आहे. एवढेच नाही तर त्याला आदर्श, संस्था, राष्ट्रध्वज आणि राष्ट्रगीत यांचा आदर करावा लागेल. राष्ट्रध्वजाचा अवमान झाल्यास कायदेशीर कारवाई होऊ शकते.
