जेव्हा जेव्हा देशभरात स्वस्त आणि चांगल्या प्रवासाचा विचार येतो तेव्हा लोक फक्त भारतीय रेल्वेलाच (Indian Railway) महत्त्व देतात. भारतीय रेल्वे हे एक नेटवर्क आहे जे केवळ संपूर्ण देशालाच जोडत नाही तर दररोज लाखो प्रवाशांना त्यांच्या गंतव्यस्थानापर्यंत पोहोचवते. जेव्हा लाखो लोक दररोज रेल्वेने प्रवास करतात, तेव्हा त्यांच्या सुरक्षिततेचाही मोठा प्रश्न आहे. रेल्वे आपल्या प्रवाशांचे तसेच देशभरातील रेल्वे मालमत्तेचे संरक्षण करते. यासाठी रेल्वेत दोन प्रकारचे फोर्स आहेत.
तुम्ही अनेकदा रेल्वेत जीआरपी आणि आरपीएफ पाहिल्या असतील. प्रवास करताना अनेकदा ट्रेनमध्ये जीआरपी आणि आरपीएफचे जवान दिसतात, पण या दोन रेल्वे पोलिस कर्मचाऱ्यांमध्ये काय फरक आहे असा प्रश्न तुम्हाला पडला आहे का?
Indian Railway आरपीएफ म्हणजे काय?
आरपीएफचे पूर्ण नाव रेल्वे संरक्षण दल आहे. ते केंद्र सरकारच्या अखत्यारीत येते आणि त्याचे कामकाज रेल्वे मंत्रालय पाहते. त्याचे मुख्यालय दिल्लीत आहे. देशभरातील रेल्वे मालमत्तेसह रेल्वे प्रवाशांचे संरक्षण करणे हे आरपीएफचे मुख्य काम आहे. मात्र, 2003 मध्ये आरपीएफ कायद्यात सुधारणा करून आरपीएफला इतर काही अधिकार देण्यात आले. या अंतर्गत आरपीएफ कारवाई करू शकते आणि एफआयआर देखील नोंदवू शकते. मात्र, जीआरपीच्या तुलनेत आरपीएफचे अधिकारी मर्यादित आहेत.Indian Railway आरपीएफ म्हणजे काय?
Indian Railway जीआरपी म्हणजे काय?
GRP म्हणजे सरकारी रेल्वे पोलीस. त्याला सरकारी रेल्वे पोलीस असेही म्हणतात. हे प्रामुख्याने राज्य पोलिसांतर्गत येतात. रेल्वे स्थानकांवर कायदा व सुव्यवस्था राखणे हे त्यांचे काम आहे. भारतीय न्याय संहिता अंतर्गत गुन्हे फक्त GRP द्वारे हाताळले जातात. रेल्वे स्थानक किंवा ट्रेनमध्ये विषबाधा, चोरी, दरोडा, खून यांसारख्या घटनांमध्ये जीआरपी गुन्हे नोंदवून कारवाई करते. केवळ रेल्वे स्थानकच नाही तर स्थानकाच्या एक किलोमीटरच्या परिघात घडणाऱ्या गुन्ह्यांवरही जीआरपी लक्ष ठेवते. GRP ला आरोपीला अटक करण्याचा आणि त्याच्याविरुद्ध FIR नोंदवण्याचा अधिकार आहे. याशिवाय काही गाड्यांमध्ये जीआरपीचे जवानही तैनात आहेत.
