1881 : लोकमान्य टिळक यांनी पुणे येथे ’केसरी’ या वृत्तपत्राची सुरूवात केली.
तत्कालिन काँग्रेस नेते बाळ गंगाधर टिळक यांनी 4 जानेवारी 1881 रोजी पुणे येथे सुरू केलेले ‘केसरी’ हे मराठी भाषेतील एक ऐतिहासिक वृत्तपत्र आहे. भारतीय स्वातंत्र्य चळवळीच्या काळात या वृत्तपत्राने महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली. केसरी हे फक्त एक वृत्तपत्र नव्हते, तर ते भारतीय जनतेला जागृत करण्याचे एक माध्यम होते. या वृत्तपत्रातून टिळकांनी ब्रिटिश राजवटीविरुद्ध जनजागृती केली आणि स्वराज्याची संकल्पना लोकांमध्ये रुजवली. केसरी हे भारतीय स्वातंत्र्य चळवळीचे मुखपत्र म्हणून ओळखले जात होते. या वृत्तपत्रातून टिळक यांनी भारतीय संस्कृती, धर्म आणि परंपरांचे रक्षण करण्याचे आवाहन केले. केसरीची लेखन शैली प्रखर आणि प्रभावशाली होती. त्यामुळे या वृत्तपत्राचे वाचक मोठ्या प्रमाणात होते. आजही केसरी हे मराठी वृत्तपत्रांमध्ये एक आदर्श मानले जाते.
1643 : इंग्लिश शास्रज्ञ आणि तत्त्वज्ञानी सर आयझॅक न्यूटन यांचा जन्म.
4 जानेवारी 1643 रोजी इंग्लंडमधील लिंकनशायरमधील वूल्सथॉर्प या गावात एक महान बुद्धिजीवी जन्माला आला. हा बुद्धिजीवी म्हणजे सर आयझॅक न्यूटन. न्यूटनचा जन्म ख्रिसमसच्या दिवशी, 25 डिसेंबर 1642 रोजी झाला होता, पण तेव्हा प्रचलित असलेल्या जूलियन कॅलेंडरनुसार. नंतरच्या ग्रेगोरियन कॅलेंडरनुसार हा दिवस 4 जानेवारी 1643 बनला. न्यूटनचे बालपण त्यांच्या आजीजवळ गेले. त्यांनी केंब्रिज विद्यापीठातून शिक्षण घेतले आणि नंतर तेथेच प्राध्यापक झाले. आपल्या संशोधनातून त्यांनी गुरुत्वाकर्षणाचा नियम, कॅल्क्युलस आणि प्रकाशविज्ञान या क्षेत्रात क्रांतिकारी योगदान दिले. न्यूटनचे शोध विज्ञान आणि गणिताच्या क्षेत्रात आजही प्रेरणास्थानी आहेत.
1914 : इंदिरा संत – साहित्य अकादमी पुरस्कार विजेत्या कवयित्री व लेखिका
4 जानेवारी 1914 रोजी कर्नाटकच्या इंडी येथे जन्मलेल्या इंदिरा संत यांनी मराठी साहित्य क्षेत्रात उल्लेखनीय योगदान दिले. शिक्षण घेऊन शिक्षिका झाल्या तरी त्यांची लेखनाची आवड कायम राहिली. लहान मुलांच्या कथांनी आपल्या लेखन कारकिर्दीला सुरुवात करणाऱ्या इंदिरा संतांनी नंतर स्त्रीवादी कवितांवर भर दिला. त्यांच्या कवितांमध्ये स्त्रीच्या भावना, अनुभव आणि संघर्षांचे प्रामाणिक चित्रण दिसून येते. साहित्य अकादमी पुरस्कारासह अनेक पुरस्कारांनी त्यांच्या कलेचे गौरव झाले. त्यांच्या लेखनातील खोलवरची भावना आणि सामाजिक विषयांवरील जागरूकता त्यांना वाचकांच्या हृदयात कायमस्वरूपी स्थान मिळवून देण्यात यशस्वी ठरली. 13 जुलै 2000 रोजी पुणे येथे त्यांचे निधन झाले, परंतु त्यांचे साहित्य आजही वाचकांना प्रेरणा देते.
1924 : विद्याधर गोखले – नाटककार व संपादक
विद्याधर संभाजीराव गोखले, हे मराठी पत्रकार आणि संगीत नाटककार म्हणून प्रसिद्ध होते. 4 जानेवारी 1924 रोजी अमरावती येथे जन्मलेले विद्याधर गोखले यांनी मराठी साहित्य आणि नाट्य क्षेत्रात उल्लेखनीय योगदान दिले. त्यांच्या लेखनातील विनोद आणि व्यंग्य यांनी वाचक आणि प्रेक्षकांची मने जिंकली. ‘दैनिक लोकसत्ता’ या वृत्तपत्राचे संपादक म्हणून त्यांनी पत्रकारितेलाही नवीन उंची दिली. त्यांच्या नाटकांनी मराठी रंगभूमीवर एक नवी चळवळ निर्माण केली. ‘पंडितराज जगन्नाथ’, ‘सुवर्णतुला’ ही त्यांची काही प्रसिद्ध नाटके आहेत.
1851: दुसरे बाजीराव पेशवे यांचे निधन.
4 जानेवारी 1851 रोजी, मराठा साम्राज्याच्या पतनानंतर, दुसरे बाजीराव पेशवे यांचे निधन झाले. बिठूर येथे त्यांनी आपले शेवटचे श्वास घेतले. एकेकाळी मराठ्यांचे शौर्य आणि सामर्थ्य यांचे प्रतीक असलेले पेशवे, इंग्रजी सत्तेखाली जीवन व्यतीत करत होते. दुसऱ्या बाजीरावांच्या काळात मराठा साम्राज्य आपल्या शिखरावरून खाली उतरत होता. इंग्रजांशी झालेल्या युद्धांत मराठ्यांचा पराभव झाला आणि पेशवाईचा अंत झाला. यानंतर बाजीराव बिठूर येथे निवासाला गेले. बाजीरावांचे निधन मराठा साम्राज्याच्या एका युगाचा अंत आणि नव्या युगाची सुरुवात दर्शवणारे होते. त्यांच्या निधनानंतर मराठा साम्राज्य इतिहासात मावळले.
2004 : नासाची मानवरहित स्पिरीट ही गाडी मंगळ ग्रहावर उतरली.
4 जानेवारी 2004 रोजी नासाच्या स्पिरिट रोव्हरने गूसेव क्रेटर या ठिकाणी यशस्वीपणे उतरण्याची घोषणा केली होती. या मोहिमेचे मुख्य उद्दिष्ट मंगळावरील भूतकाळात पाण्याचे अस्तित्व होते का, याचा शोध घेणे हे होते. स्पिरिट रोव्हरने मंगळावरील भूवैज्ञानिक वैशिष्ट्ये, खडक आणि माती यांचे विस्तृत विश्लेषण केले. या मोहिमेतून मिळालेल्या डेटामुळे मंगळावर एकेकाळी पाणी असल्याचे पुरावे मिळाले आणि मंगळ ग्रहाच्या भूतकाळ आणि भविष्यातील जीवन शोधण्याच्या संभावनेबद्दल नवीन चर्चा सुरू झाली. स्पिरिट रोव्हरने अपेक्षेपेक्षा जास्त काळ काम केले आणि मंगळाच्या पृष्ठभागावरील अनेक महत्त्वपूर्ण शोध लावले.
1994: राहूलदेव बर्मन तथा ’पंचमदा’ – संगीतकार
राहुलदेव बर्मन, उर्फ पंचमदा, हे भारतीय चित्रपटसृष्टीतील सर्वात प्रभावशाली संगीतकारांपैकी एक होते. त्यांचा जन्म 27 जून, 1939 रोजी झाला आणि 4 जानेवारी, 1994 रोजी त्यांचे निधन झाले. त्यांनी आपल्या अल्पायुष्यात भारतीय संगीताला एक नवी दिशा दिली. त्यांचे संगीत नवीन पिढीला प्रेरणादायी ठरले. पंचमदा यांनी आपल्या संगीतात भारतीय शास्त्रीय संगीत, लोकसंगीत आणि पश्चिमी संगीताचे मिश्रण करून एक अद्वितीय शैली निर्माण केली. त्यांच्या गाण्यांमध्ये तरुणांचे मनोरंजन करण्याची क्षमता होतीच, शिवाय त्यांनी समाजातील विविध विषयांवरही आपल्या संगीताद्वारे भाष्य केले. किशोर कुमार आणि आशा भोसले यांच्यासोबत त्यांची जोडी प्रचंड लोकप्रिय झाली. त्यांच्या काही प्रसिद्ध चित्रपटांमध्ये ‘आराधना’, ‘अमर प्रेम’, ‘शोले’, ‘अंदाज अपना अपना’ आणि ‘तीसरी मंजिल’ यांचा समावेश होतो. त्यांच्या निधनानंतरही त्यांचे संगीत आजही लोकांच्या हृदयात जिवंत आहे.
1809: लुई ब्रेल – अंधांना उपयोगी पडणाऱ्या ब्रेल लिपीचे जनक व शिक्षक
4 जानेवारी 1809 रोजी जन्मलेले लुई ब्रेल हे फ्रेंच शास्त्रज्ञ, लेखक आणि शिक्षक होते. लहानपणी झालेल्या अपघातामुळे ते पूर्णपणे अंध झाले होते. या अनुभवामुळे त्यांना अंध व्यक्तींना वाचन-लेखन शिकवण्याची प्रेरणा मिळाली. त्यांनी अंध व्यक्तींसाठी स्पर्शाने ओळखता येण्याजोगी एक नवीन लिपी विकसित केली, ज्याला आज आपण ब्रेल लिपी म्हणून ओळखतो. ब्रेल लिपीमध्ये उभ्या आणि आडव्या रेषांच्या वेगवेगळ्या संयोजनाने अक्षरे तयार केली जातात, जी अंध व्यक्ती आपल्या बोटांनी स्पर्श करून ओळखू शकतात. लुई ब्रेल यांच्या या शोधामुळे अंध व्यक्तींना शिक्षण घेणे आणि स्वतःचे जीवन अधिक स्वतंत्रपणे जगणे शक्य झाले. त्यांच्या या महान कार्याबद्दल आजही त्यांना उद्धृत केले जाते
