सर्वोच्च न्यायालय (Supreme Court) हे देशातील सर्वात मोठे न्यायालय आहे . येथे दररोज हजारो केसेस येतात. राजकीय असो वा कायदेशीर असो अनेक मोठमोठ्या प्रकरणांची सर्वोच्च न्यायालयात सुनावणी होते . पण या खटल्यांची सुनावणी कोणते न्यायाधीश करतील हे कसे ठरवले जाते हे तुम्हाला माहीत आहे का ? आपण अनेक प्रकरणांमध्ये न्यायाधीशांच्या खंडपीठाबद्दल ऐकले असेल . मग तुम्ही कधी विचार केला आहे का की कोणत्या न्यायाधीशाने कोणत्या केसची सुनावणी करायची हे कसे ठरवले जाते ? या प्रश्नाचे उत्तर जाणून घेऊया .
Supreme Court सर्वोच्च न्यायालयात कोणता खटला कोणत्या न्यायाधीशाकडे द्यायचा हे कसे ठरवले जाते ?
सर्वोच्च न्यायालयात काही नियमांनुसार न्यायाधीशांच्या खंडपीठाकडे खटले दिले जातात. सरन्यायाधीशांना कोणतेही प्रकरण कोणत्याही खंडपीठाकडे सोपविण्याचा अधिकार आहे. या व्यतिरिक्त, सर्वोच्च न्यायालयात एक रोस्टर प्रणाली आहे, ज्या अंतर्गत प्रत्येक न्यायाधीशांना विशिष्ट प्रकारच्या खटल्यांचे वाटप केले जाते. सर्वोच्च न्यायालयाचे निबंधक कार्यालय खटल्यांचे वाटप करण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावते. हे कार्यालय खटल्यांची यादी तयार करून वेगवेगळ्या खंडपीठांना वाटप करते .
त्यांना संधी देऊ नका, पंतप्रधानांचा विरोधकांवर घणाघात
Supreme Court खंडपीठाचा निर्णय कसा होतो ?
सर्वोच्च न्यायालयात तीन प्रकारची खंडपीठे खटल्यांची सुनावणी करतात . ज्यामध्ये सिंगल बेंच, डिव्हिजन बेंच आणि कॉन्स्टिट्यूशन बेंच यांचा समावेश होतो . या खंडपीठांवर खटल्यांनुसार निर्णय घेतला जातो. एका खंडपीठाप्रमाणे फक्त एक न्यायाधीश खटल्याची सुनावणी करतात. हे खंडपीठ सहसा तांत्रिक आणि कमी गुंतागुंतीच्या प्रकरणांसाठी असते. याशिवाय विभागीय खंडपीठात दोन न्यायाधीश आहेत. हे खंडपीठ अधिक महत्त्वाच्या आणि कठीण प्रकरणांची सुनावणी करते, ज्यामध्ये कायदेशीर दृष्टिकोनातून अधिक वाद होतात. यानंतर , घटनापीठ पाच किंवा त्याहून अधिक न्यायमूर्तींनी स्थापन केले जाते आणि केवळ त्या प्रकरणांची सुनावणी करते ज्यांना संविधानाचा अर्थ लावावा लागतो. हे खंडपीठ संविधानाशी संबंधित प्रकरणांमध्ये सर्वोच्च निर्णय घेण्यास जबाबदार आहे.
